Enneagram type 4 uitgelegd

Er zijn 9 menstypes binnen het enneagram en één van deze menstypes legt tot op de millimeter uit hoe jij in elkaar zit. In dit artikel krijg je inzicht in het ideaalbeeld, de V-cirkel en de oorzaken van stress van enneagram type 4. Het gaat je een goed beeld geven van hoe een type 4 het leven interpreteert. Welkom in de wereld van enneagram type 4.

Het ideaalbeeld van enneagram type 4 is alsvolgt:

“Als ik echt mezelf ben en me onderscheid van andere mensen, dan ben ik uniek en word ik niet afgewezen. Dan hoef ik mijn eigen alledaagsheid niet onder ogen te komen.

Vieren die hun automatische piloot en V-cirkel kennen, begrijpen door welke onbewuste drijfveer zij worden aangestuurd. Zij zien dat hun onbewuste overtuigingen niet de objectieve werkelijkheid zijn én dat deze overtuigingen hun kunnen beperken.

Meer weten over enneagram type 4? In de onderstaande podcast bespreken we onder andere dit menstype. De podcast is een leuke en toegankelijke manier om kennis te maken met de 9 menstypes en ons gedachtegoed.

De V-cirkel van enneagram type 4

Hieronder krijg je inzicht in de verslaving, verleiding, vermijding en de verdediging van enneagram type 4, ook wel de V-cirkel. Door bewust te worden van je onbewuste drijfveer, kun je regie pakken over je leven in plaats van in dezelfde (destructieve) patronen blijven hangen.

Verslaving: Afgunst

Afgunst is een zwaar woord, dat niets anders betekent dan de neiging van iemand om zichzelf negatief te vergelijken met andere mensen. Dit is de natuurlijke neiging van enneagram type 4. In de vergelijking met anderen lijkt er aan hem altijd iets te ontbreken. De ander is spontaner, vrolijker of minder gecompliceerd. De 4 ziet eerder het verschil dan de overeenkomst tussen zichzelf en de ander en filtert automatisch wat er aan hem ontbreekt dat de ander wel lijkt te hebben. Hij mist dus kennelijk iets. Dit gevoel van gemis motiveert enneagram type 4 om op zoek te gaan naar wat er aan hem ontbreekt.

Verleiding: Echtheid

De zoektocht naar het ontbrekende kenmerkt enneagram type 4. Wie ben ik nou echt in vergelijking met anderen? Het enige dat hij zeker weet is dat hij anders is dan anderen. Dus kan hij zich slecht met andere mensen identificeren. Hij ziet vooral de verschillen. Als hij wil begrijpen wie hij is, moet hij dus op zoek gaan naar zichzelf. En zijn binnenwereld bestuderen. Meer specifiek: zijn gevoel. Dat maakt je immers echt en uniek. Niemand kan voelen wat jij voelt. Enneagram type 4 ontleent zijn identiteit dan ook aan zijn gevoel. Hoe meer je voelt, hoe echter je bent en hoe beter je jezelf begrijpt, is de onbewuste overtuiging van dit type. Dus is het van belang dat je altijd weet wat je voelt en worden gevoelens intens doorleefd.

Vermijding: Alledaagsheid

Jezelf zijn en echt zijn, dat is waar enneagram type 4 naar streeft. Dat betekent in de praktijk: niet zo zijn als anderen. Vooral geen grijze muis zijn en voorkomen dat je een alledaags en voorspelbaar leven leidt. Want voor je het weet zit je in een sleur en wordt je gevoel afgevlakt. En wie ben je dan nog? Alleen als je intens voelt weet je immers wie je bent. Hetzelfde zijn als anderen betekent ook dat je op dezelfde manier beoordeeld wordt als anderen. Enneagram type 4 is er onbewust van overtuigd dat dit niet goed afloopt. Dat hij dan door de mand valt. Hij denkt immers dat hij negatief afsteekt bij andere mensen. Dus doet hij er alles aan om op een andere manier beoordeeld te worden dan anderen, door de dingen net even anders te doen. Te organiseren dat er voor hem andere regels gelden.

Verdediging: Onderscheiden

Je zomaar ergens bij aansluiten en meegaan met de rest voelt voor de eigenzinnige 4 tegennatuurlijk oftewel onecht. Anders zijn is niet altijd leuk, maar past wel bij zijn zelfbeeld. Onbewust koestert hij daarom het anders zijn en voor hem voelt zich onderscheiden veiliger dan zich verbinden. Want in de verbinding kun je afgewezen worden en dat is de grootste angst van dit type. Natuurlijk verlangt een enneagram type 4, net als iedereen, naar verbinding. Een type 4 kán zich ook intens verbinden met een ander. Maar vroeg of laat zal hij gaan ervaren dat er aan hem iets ontbreekt. En dat voedt zijn afgunst en motiveert hem weer om echt zichzelf te zijn en alledaagsheid te vermijden.

Hoe enneagram type 4 stress organiseert

Stress is iets wat je van binnen organiseert en heeft uiteindelijk weinig met omstandigheden te maken. Natuurlijk kunnen omstandigheden uitdagend zijn, maar de manier waarop jij deze omstandigheden interpreteert veroorzaakt stress. Alle 9 types binnen het enneagram organiseren op een andere manier stress met hun thema’s, zo ook enneagram type 4. 

Hieronder leggen verschillende vieren uit hoe zij stress organiseren. Ze geven een kijkje in hun binnenwereld. Het zijn echte voorbeelden uit de praktijk van enneagram type 4.

Enneagram type 4 is zichzelf

“Ik wil mezelf zijn en hecht eraan dat andere mensen zien dat ik echt mezelf ben en in alles wat ik doe heel dicht bij mezelf blijf. Het probleem is dat ik, als enneagram type 4, eigenlijk niet weet wie ik ben. Ik weet vooral wie ik níét ben. Namelijk niet zoals de rest. Ik vergelijk mezelf de hele dag door met anderen en kom steeds weer tot de conclusie: ik ben anders, niet zoals de meeste mensen. Maar ja, wie ben ik dan wel?

Het is zo uitputtend om alsmaar te zoeken naar wie je bent. Er komt namelijk nooit een eenduidig antwoord. Het kost veel energie om niet zo te zijn als de ander en uiteindelijk brengt het je niet echt bij jezelf. Bovendien hangt het dus van de ander af wie jij bent. Dat is de paradox. Als iedereen enthousiast reageert op een film, begin ik te vertellen wat er ontbrak aan de film. Het kost enneagram type 4 echt moeite om aan te sluiten bij de rest, alsof ik dan niet mezelf ben.

“Mijn zelfbeeld verandert de hele dag”

Wie ik ben wordt vooral bepaald door wat ik voel. Sterker nog: ik ben wat ik voel is het uitgangspunt van enneagram type 4. Omdat je gevoel nooit constant is en de hele dag wisselt, verandert je zelfbeeld ook de hele dag. Het ene moment voel je je enorm verbonden met jezelf en weet je waar je voor staat, het volgende moment kun je jezelf weer helemaal kwijt zijn. Het is een (lange) zoektocht, die iedere dag weer opnieuw begint. Ik hecht ook aan die zoektocht. Stel je voor dat je op een dag het antwoord hebt, dan wordt het wel heel saai en ben je blijkbaar net zo’n voorspelbaar wezen als iedereen. En dat is natuurlijk niet de bedoeling bij een enneagram type 4. Want ik ben niet zoals zij.

Maar wie ben ik dan wel? Het antwoord hierop is: hoe ik me voel, dat is wie ik ben. Dat kan per dag, ja zelfs per minuut verschillen bij een enneagram type 4. Omdat ik me steeds vergelijk met anderen, bepaalt de omgeving dus eigenlijk wie ik ben. Gaat iedereen naar links, dan ga ik naar rechts. Het is een automatische reactie. Een natuurlijk verzet om met anderen mee te bewegen. Ik moet dicht bij mezelf blijven en dat betekent dus altijd weten wat ik voel. Onmogelijk en uitputtend.

“Ik wijs mezelf bij voorbaat af”

Het zelfbeeld is dan ook niet stabiel van enneagram type 4. Het voelt bodemloos. Bovendien voel je je nooit echt verbonden met andere mensen, omdat je focust op het verschil tussen jou en de ander. Dat maakt eenzaam. Waar en bij wie kan ik mezelf zijn? Dat vraag ik me vaak af. En dat wisselt ook voortdurend. Want het ene moment voel je dat je bij iemand helemaal jezelf kunt zijn, maar dat kan een week later weer heel anders voelen. En daardoor bevestig je voor jezelf weer dat je het vooral van jezelf moet hebben in dit leven, en dat je dus maar beter jezelf kunt zijn.

Het is een vicieuze cirkel van enneagram type 4 die je zelf onbewust in stand houdt. Het leidt ertoe dat je jezelf en de mensen om je heen voortdurend afwijst. Dat voelt natuurlijk niet goed. Het maakt dat je alleen maar negatiever over jezelf gaat denken en daarbij ga je ervan uit dat andere mensen dat ook doen. Je wijst jezelf eigenlijk bij voorbaat af. En voor je het weet kom je in een negatieve spiraal terecht. Ik voel me vaak erg onbegrepen.”

Type 4 gaat uit van gevoel

“Mijn gevoel bepaalt altijd hoe ik handel. Het is mijn innerlijke kompas. Daarom ben ik de hele dag mijn gevoelstemperatuur aan het meten. Dat is vermoeiend. Omdat gevoelens steeds wisselen geven ze niet echt houvast. Beslissingen nemen op gevoel lijkt mooier dan het is. Je koopt een schilderij omdat je er helemaal verliefd op bent en de dag erna vraag je je af wat je er in godsnaam in gezien hebt. Wat een afschuwelijk en burgerlijk ding. Hoe heb je dat nou kunnen kopen? Ook in intieme relaties kan het lastig zijn. Het ene moment voel je je intens verbonden en even later ben je dat gevoel helemaal kwijt, bijvoorbeeld omdat je partner een kritische opmerking maakt.

Enneagram type 4 is erg gevoelig voor de reacties van andere mensen. Ik weet dat ik soms overgevoelig ben en ook dingen voel die er helemaal niet zijn. Een kritische blik kan mij al totaal ontmoedigen. Dat komt omdat ik alles negatief op mezelf betrek. Ik denk onmiddellijk dat de ander mij afkeurt. Doordat ik mijn gevoel volg, kan ik ook vaak wollig of onduidelijk zijn. Zeker als er om onderbouwing gevraagd wordt, zoek ik naar woorden die het gevoel representeren, woorden die ik in contact met de ander niet of moeilijk kan vinden.

“Als ik niet begrepen word, voel ik me niet verbonden”

Woorden dekken zelden de lading, leggen nooit goed uit wat ik precies voel. Daarom druk ik me graag uit in metaforen of symbolen. Een mooi gedicht of een schilderij zegt vaak meer dan duizend woorden. Maar dat wordt meestal niet begrepen door anderen. Ze missen vaak toch de essentie.

Vooral in mijn relaties is het lastig om altijd alles op gevoel te doen. Ik kan het ene moment intens van mijn vrouw houden, maar als ze me even niet begrijpt, voel ik me totaal niet met haar verbonden en stoot ik haar weer af. Omdat het niet goed voelt voor enneagram type 4. Dat is voor haar ook niet te doen. Het lijkt me echt lastig om met mij te leven. Ik wil ook steeds haar gevoelens weten, daar wordt zij weleens gek van. Maar voor mij is dat noodzakelijk, want dan voel ik me verbonden. En ik ben ook echt benieuwd hoe zij de dingen beleeft. Daar kan ik weer van leren.

Enneagram type 4 verzamelt eigenlijk de hele dag door gevoelens en vraagt door waar andere mensen stoppen. Ik wil weten wat er in iemands binnenwereld omgaat. Gevoelens van andere mensen vergelijk ik met die van mezelf. Meestal kom ik tot de conclusie dat andere mensen makkelijker in het leven staan dan ik en wijs ik mezelf daarom af. Of ik wijs hen af omdat ze naar mijn gevoel echt in een andere wereld leven. Op het laatst voel ik me noch verbonden met hen, noch met mezelf. En begrijp ik steeds minder van mijn eigen gevoelens.”

Enneagram type 4 is authentiek en echt

“Ik heb een zesde zintuig voor onechtheid. Daarop beoordeel ik mezelf, maar ook mijn omgeving de hele dag door. Is iemand wel echt en authentiek? Of worden er spelletjes gespeeld?

Als iemand onecht, vals, oppervlakkig of nep is, heb ik dat onmiddellijk door en haak ik af. Of ik confronteer die ander daarmee. Daarmee wijs ik de ander eigenlijk af. Niet dat ík altijd echt mezelf ben. Juist omdat ik er zo krampachtig mee bezig ben, voelt het vaak gekunsteld. Alsof ik acteer. Ik straal uit dat ik echter ben dan de mensen om mij heen en dat zij eigenlijk maar oppervlakkig zijn. Ik stel verdiepende vragen, wil de essentie op tafel krijgen en daag mensen uit om hun echte gevoelens te tonen. Soms wordt dat enorm gewaardeerd. Omdat enneagram type 4 doorvraagt waar andere mensen ophouden.

“Dus word ik keihard afgewezen…”

Die waardering is fijn. Maar het kan ook helemaal verkeerd uitpakken voor enneagram type 4. Zo volg ik op dit moment een opleiding over bewustwording. In de groep zijn er veel wrijvingen. Eigenlijk komt het gewoon door twee mensen die met hun wantrouwen en kritiek op de leiding enorm aan het stoken zijn. Achter de rug van de trainers om. Onterecht, want het is echt een geweldige opleiding. En bovendien: zeg het gewoon als je ergens last van hebt. Maar in de groep doen ze poeslief tegen de trainers. Heel erg nep dus.

Op een dag liep het uit de hand en greep een van de trainers in. Hij deed een slimme interventie en vroeg aan ons: ‘Wat vind je van de groep en wat zie je jezelf doen?’ Dan merk ik toch dat iedereen er een beetje omheen draait. En daar erger ik me dan mateloos aan. En ja, dan ben ik degene die uiteindelijk man en paard benoemt, de namen op tafel legt van de onruststokers. Niemand viel me bij. Sommige mensen keken zelfs de andere kant op. De stilte was oorverdovend. Na afloop stapten de twee die ik genoemd had woedend op mij af. Ik zit met een van de twee in een intervisiegroep en hij liet me weten dat ik niet meer welkom ben. Dus word ik keihard afgewezen omdat ik echt zeg waar het op staat. Alles beter dan meedoen met die laffe spelletjes, maar het doet natuurlijk toch pijn.

“Echtheid is hetzelfde als intensiteit”

En niet een beetje ook. Ik voel me dan ook nog eens afgewezen door de groep, en ja, ook door de trainers, want niemand steunt me. Vervolgens vraag ik me af of ik te echt ben geweest en ook het spel mee had moeten spelen. En daarmee wijs ik mezelf af als enneagram type 4. Het is een vraag die me vaak bezighoudt: hoe echt moet ik zijn? Wanneer speel ik het spel mee en wanneer laat ik zien wat ik er echt van vind? Met het risico dat ik veel oproep. Maar het alternatief is dat ik net zo nep word als de rest. En dat lijkt me nog erger. Het is een voortdurend dilemma. Verder is het heel lastig, want hoe meet je echtheid?

Voor mij is echtheid eigenlijk hetzelfde als intensiteit. Alles wat intens voelt is echt. Alles wat vlak voelt is onecht. Door mijn enorme hang naar echtheid sluit ik vaak net niet aan bij andere mensen. Ook als je diepgaande gesprekken met mensen hebt, wil dat nog niet zeggen dat je contacten daar ook beter van worden. Mensen kunnen je ook als lastig ervaren. De afwijzing ligt altijd op de loer, omdat je eigenlijk altijd net te ver gaat en mensen het onprettige gevoel geeft dat zij niet echt zijn en jij dat doorhebt. Het geeft je ook de kick dat jij niet zo onecht bent als al die andere mensen die overal maar overheen stappen en spelletjes spelen. Maar omdat ik zo nodig mezelf en authentiek wil zijn, schuurt het ook vaak en val ik er vaak net buiten. Dat voelt heel erg eenzaam.

Ik hoor nergens bij, is wat ik vaak voel. Dat kan me heel somber maken. Bovendien is het heel hard werken om mezelf en anderen de hele dag door te screenen op echtheid. Het is doodvermoeiend en uitputtend voor enneagram type 4. En je raakt daardoor de verbinding met jezelf en anderen kwijt.”

Type 4 onderscheidt zich en is anders

“Me onderscheiden is voor mij veiliger dan me verbinden. Natuurlijk verlang ik naar verbinding, maar als je verbonden bent met andere mensen, kunnen ze je afwijzen. Het gaat onbewust. Om te voorkomen dat je op dezelfde manier beoordeeld wordt als anderen, moet je je onderscheiden. Als je namelijk net zo bent als anderen, gelden voor jou dezelfde regels en dat is niet de bedoeling. Want dan kun je door de mand vallen. Dus zorg je ervoor dat er voor jou andere regels gelden.

Enneagram type 4 is uniek en dat zal iedereen weten. Als ze jou in een keurslijf willen stoppen, moeten ze echt met een goed verhaal komen. Ik zal er alles aan doen om ervoor te zorgen dat ik niet opga in de grijze meute. Doet iedereen ingewikkeld en moeilijk, dan ga ik heel licht doen. Zien mensen het niet meer zitten, dan zie ik onmiddellijk een lichtpuntje. Is iedereen naar mijn idee te opgewekt, dan leg ik een serieus onderwerp op tafel.

“Me aansluiten is veel te eng”

Dat merkte ik weer eens toen ik onlangs een training volgde. We deden een afsluitend rondje en ik was als laatste aan de beurt. Ik wist precies wat ik wilde zeggen, maar iemand was me voor. Dan draait mijn hoofd op volle toeren om nog snel iets anders te verzinnen. En me aansluiten bij diegene: ho maar. Ik baal dan weer, want eigenlijk blijf ik niet bij mezelf. Onderscheiden gaat vanzelf bij enneagram type 4. Ik kan het gewoon niet laten. En me aansluiten is veel te eng.

Dat weet ik nu ik me bewust ben van mezelf. En vanuit mijn natuur zie ik meteen het verschil tussen mijzelf en de ander. Dat gaat razendsnel. Ik zie vooral wat er aan mij ontbreekt, maar ook wat de ánder mist. Ik merk bijvoorbeeld op dat mijn buren in de zomer al tien jaar lang iedere zaterdag een barbecue organiseren. Zo zou ik dus nooit willen zijn. Denkt enneagram type 4, want er is ook een verlangen om juist wel zo te zijn.

“Ik ben altijd bezig om mezelf te vergelijken met anderen”

Tevreden te zijn met een simpel leven lijkt me ook wel weer lekker. Ik zie het verschil tussen mij en de ander eerder dan de overeenkomsten. Onbewust koester ik de verschillen, want dat maakt mij uniek. En anders dan de rest. Dan ren ik door het Amsterdamse Bos en zie ik allemaal van die groepjes mensen rennen. Wat een idioten, denk ik dan als enneagram type 4.

En waarom denk ik dat? Omdat zij zich wél aan iets of iemand verbinden. Is het afgunst? Ik weet het niet, maar ik vind het gruwelijk zoals die mensen in clubjes rennen, en zou nooit zo willen zijn. Laat mij maar lekker in mijn eentje rennen. Toch is het ook hard werken. Want ik ben altijd bezig om mezelf te vergelijken met anderen. Om te voorkomen dat ik op hen ga lijken. De prijs die je betaalt, is dat je je niet verbonden voelt. Je hoort niet bij de groep. Je hoort helemaal nergens bij. Dus voel je je vaak eenzaam, onbegrepen en niet gezien. Maar je verbinden met mensen is nog erger voor enneagram type 4, en vooral: enger. Want dan ligt de afwijzing op de loer.”

Enneagram type 4 wijst zichzelf af

“Ik voel me snel afgewezen door anderen, maar eigenlijk wijst enneagram type 4 zichzelf de hele dag door af. In contact met de ander is er altijd een negatieve vergelijking. Er ontbreekt iets aan mij en de ander gaat dat vroeg of laat ook zien. Daar ben ik van overtuigd. Hierdoor kan ik me niet goed aansluiten en voel ik me vaak alleen. Ik stel mezelf vragen als: Waarom kunnen zij het wel gezellig hebben en ik niet? Wat hebben zij dat ik niet heb?

Eigenlijk gebeurt het de gehele dag door. Als ik iets zeg of doe waar iemand niet meteen bevestigend of begrijpend op reageert, dan wijs ik mezelf direct af: zie je wel, ik word niet begrepen, ik word niet gezien. Door mijn negatieve zelfbeeld ben ik constant op zoek naar bevestiging in de buitenwereld, want ik heb weinig tot geen geloof in mijn eigen kunnen.

“Ze moeten niet positief over mij gaan denken”

En als ik die bevestiging dan krijg, geloof ik iemand vaak niet en haal ik die bevestiging zelf onderuit: ze moeten niet te positief over mij gaan denken, want vroeg of laat val ik toch door de mand. Vaak wijs ik mezelf al af voordat de omgeving de kans krijgt om dat te doen. Door bijvoorbeeld net niet aan te sluiten bij de rest.

Ook dat is een voorbeeld van zelfafwijzing van enneagram type 4. Ik ben er kampioen in. Mezelf afwijzen is pijnlijk, en dat voel ik dan ook. Maar liever nog mezelf afwijzen en die pijn te voelen dan me wél verbinden en het risico lopen dat andere mensen mij afwijzen. Want ik ben ervan overtuigd dat dit vroeg of laat gaat gebeuren.”

Enneagram type 4 vergelijkt zichzelf negatief

“Als ik iemand anders zie, dan zie ik altijd waar de ander beter en leuker in is. Vervolgens merk ik des te meer wat er aan mij ontbreekt. Dat gaat automatisch. In contact met anderen wordt mijn negatieve zelfbeeld bevestigd en heb ik altijd het gevoel dat ik het afleg. Het omgekeerde ken ik ook hoor. Dan denk ik: ben ik even blij dat ik niet op jou lijk. Maar of ik dat nou echt meen?

Zo heb ik een vriendin die al jaren in een doodsaaie relatie zit. Ieder jaar gaan ze naar dezelfde plek met vakantie, vieren ze kerst op dezelfde manier en verder is alles aan hen huisje-boompje-beestje. Maar ze is harstikke gelukkig, zegt ze. Dat kan ik dan eigenlijk niet geloven als enneagram type 4. Het lijkt mij echt doodsaai om nu al te weten dat je over vijf jaar nog steeds naar het familiehuis in Toscane gaat. Zo voorspelbaar. Tegelijkertijd ben ik er ook een beetje jaloers op. Mijn vakanties zijn altijd superingewikkeld. Ik weet precies wat ik niet wil, maar vind het lastig om te bedenken wat ik wél wil. Dus is het altijd gedoe. Mijn partner heeft meestal een mening die ik niet deel, dus een vakantie boeken is lastig. Het wordt altijd een compromis en dat is natuurlijk vragen om ellende.

“Ik voel altijd enige afgunst”

Eigenlijk vind ik vakanties op zich al burgerlijk. Daarom ga ik het liefst buiten het seizoen. Maar nu ik jonge kinderen heb, lukt dat helaas niet. Ik word er bepaald niet vrolijk van: met de hele massa mee om ergens in het hoogseizoen op een te volle camping of in een overvol hotel te zitten. En dan komt toch het moment dat ook ik naar die vreselijke dolfijnenshow ga omdat je toch iets moet om de verveling tegen te gaan. Ik vind het echt afstotend en zou het liefst thuisblijven als heel Nederland op pad gaat. Dus kan ik wel zeggen dat ik de vakantie van mijn vriendin verafschuw,
maar als ze bruin, blij en uitgerust terugkomt uit Toscane, voel ik ook altijd enige afgunst. Ze heeft het over de prachtige wijngaarden, de authentieke dorpjes, het pure eten en de eindeloze vlaktes. Ik ben dan nog aan het bijkomen van de airco die het niet deed op mijn veel te hete hotelkamer op Kreta. Ik gun het haar van harte, begrijp me goed. Maar waarom ben ik, als enneagram type 4, niet in staat om gewoon een simpele vakantie te regelen en kan zij dat wel?

Toch weer die negatieve vergelijking. Daar komt enneagram type 4 altijd weer op uit. Zo vind ik mezelf ook niet handig in sociale contacten: ik sluit heel erg aan bij iemand, of juist totaal niet. Ik heb het gevoel dat andere mensen zich veel makkelijker kunnen aanpassen aan een situatie of omgeving. Of misschien spelen ze een spelletje, dat kan natuurlijk ook.

“Op zoek naar dat wat mij uniek maakt”

Hoe dan ook, ik vind het lastig. Door mijn hang naar echtheid ben ik scherp en schrik ik mensen af. Andere mensen zijn veel diplomatieker dan ik. Kijk, nu doe ik het alweer: mezelf naar beneden halen. Zo snel gaat dat. Het zit in mijn hele systeem en ik doe het continu: mezelf negatief vergelijken. Ik kan er ook grapjes over maken, die natuurlijk bedoeld zijn om de pijn te verzachten. Het doet namelijk gewoon heel veel pijn om je minder te voelen dan de rest. En als ik me hiervan bewust word, dan vergroot ik het verschil met de ander nog eens extra uit. Zie je wel, eigenlijk ben ik gewoon minder waard, minder leuk. Het maakt me melancholisch, maar motiveert me ook om op zoek te gaan naar het ontbrekende. Naar dat wat mij uniek maakt.

Maar zelfs als dat lukt, dan voelt enneagram type 4 zich nog eenzaam. En vooral minder dan de rest. Het is sterker dan jezelf en je maakt jezelf er heel ongelukkig mee. Omdat je jezelf afwijst of het zo regelt dat de ander dat ook doet. Een vicieuze cirkel die lastig te doorbreken is en je volkomen kan uitputten.”

Type 4 intensiveert gevoelens

Ik ben wat ik voel, dus hoe meer ik voel, hoe meer ik ben. Intens is fijn, want dat voelt als echt voor enneagram type 4. Alles wat afgevlakt wordt, voelt als onecht. Ook negatieve gevoelens mogen er van mij zijn. Ik begrijp niet dat mensen daar zo moeilijk over doen. Ze horen bij het leven en maken het echt. Mensen houden zichzelf voor de gek door altijd maar mooi weer te spelen. Daar komt veel ellende van. En het is onecht, want het leven is niet alleen maar leuk. Sterker nog, het is vaak gewoon heel erg zwaar.

Ik neem mijn gevoelens serieus, want ze geven me richting en houvast. Dus wil ik veel voelen. Ik koppel mijn bestaansrecht aan mijn gevoelens. Daarom intensiveer ik ze ook graag. Ik maak ze groter, om zo mijn gevoelens echter te laten zijn. Ik ben niet een beetje verdrietig, maar intens verdrietig. Lijden is zelfs fijn. Dan weet je tenminste dat je leeft.

“Liever diepe dalen dan afgevlakte gevoelens”

Ik moest eens een tijdje antidepressiva slikken, maar dat heb ik slechts een maand volgehouden. Liever diepe dalen dan afgevlakte gevoelens. Ik zoek het lijden soms gewoon op. Dan zet ik expres muziek op die me intens raakt en waar ik verdrietig van word. Daar kan ik op een bepaalde manier van genieten. Soms wil ik gewoon even depressief zijn. Ik wil graag geraakt worden en ook andere mensen raken. Dan voel je tenminste dat je leeft.

Maar ook de hoge pieken ken ik goed als enneagram type 4. Ik ben nooit een beetje gelukkig, maar intens gelukkig. Vlakheid haat ik. Ik heb het nodig om dingen te doorvoelen, dan weet ik weer waar ik sta. Vergaderingen die nergens over gaan en vlak zijn – en dat zijn de meeste – probeer ik te mijden. Maar als ik er echt niet onderuit kan, gooi ik als het erg saai wordt de knuppel in het hoenderhok. Ik stel dingen ter discussie waar anderen makkelijk overheen stappen.

“Soms ben ik een echte dramaqueen”

Enneagram type 4 kan ook cynisch worden. Alles met het doel om mensen te triggeren. Dan wordt het weer intens en kan ik weer aanhaken. Soms ben ik een echte dramaqueen. Zelf zit ik er niet mee, maar mijn omgeving vindt vaak dat ik overdrijf. Doe eens normaal, zegt mijn vrouw dan. Maar ik wil helemaal niet normaal zijn, ik wil voelen en echt zijn. En vooral niet afgevlakt en alledaags.

Sleur is het gevaarlijkste wat er is. Maar altijd intens willen leven is niet makkelijk. Omdat gevoelens fluctueren, betekent dit ook dat mijn leven gepaard gaat met hoge pieken en diepe dalen. De negatieve gevoelens creëren chaos en putten je op korte of lange termijn uit. Je leven voelt zwaar en je komt tot niets meer. Je kunt zelfs depressief worden omdat je jezelf de zwaarte in trekt. En omdat andere mensen op een goed moment afhaken als je te intens wordt, sta je weer alleen.”

Patronen doorbreken bij de V-cirkel Academie

Enneagram type 4 heeft met zijn overtuigingen mooie kwaliteiten. Denk aan diepgang, creatief, authentiek zijn en doorvoelen. Maar diezelfde overtuigingen zorgen ook voor een hoop stress en kwaliteiten kunnen valkuilen worden. Zeker mensen die niet bewust zijn van hun onbewuste patronen maken het leven onnodig ingewikkeld.

Het kan ook anders. Onze academie helpt mensen bewust worden en persoonlijk groeien. Het enneagram is hierbij een belangrijk uitgangspunt, maar daar blijft het niet bij. Wij helpen je met het doorbreken van onbewuste patronen zodat je meer vrijheid ervaart en in balans bent. Nieuwsgierig geworden naar welke V-cirkel jou aanstuurt en welk enneagram type jij bent? Boek dan een drijfverenscan en kom erachter hoe jij interpreteert.

Lees ook over de andere enneagram types:

Enneagram type 1	Enneagram type 2	Enneagram type 3	Enneagram type 5
Enneagram type 6	Enneagram type 7	Enneagram type 8	Enneagram type 9